Thanh niên thành đồng

“Thanh niên thành đồng” – Khúc tráng ca tuổi trẻ miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ

Tác phẩm “Thanh niên thành đồng” được họa sĩ Nguyễn Sáng sáng tác trong khoảng thời gian từ 1967 đến 1978, giữa bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đang diễn ra ác liệt. Bức tranh không chỉ là một ghi chép lịch sử bằng nghệ thuật mà còn là kết tinh của cảm xúc, ký ức và niềm tin mãnh liệt của người nghệ sĩ đối với thế hệ thanh niên miền Nam thời đó.

Một trong những nguồn cảm hứng trực tiếp và sâu sắc nhất đến với Nguyễn Sáng chính là phong trào đấu tranh phản chiến của học sinh – sinh viên Sài Gòn trong thập niên 1960. Tại các đô thị miền Nam, đặc biệt ở Sài Gòn, hàng loạt cuộc biểu tình đã nổ ra nhằm phản đối sự hiện diện của quân đội Mỹ và cuộc chiến tranh xâm lược phi nghĩa. Những người trẻ dũng cảm xuống đường với tinh thần bất khuất, cất cao tiếng hát của các nhạc sĩ như Trịnh Công Sơn, Tôn Thất Lập, Trần Long Ẩn, Nguyễn Văn Hiên, đồng thời hô vang các khẩu hiệu: “Đả đảo đế quốc Mỹ”, “Mỹ cút về nước!”…

Tinh thần đấu tranh bền bỉ và dũng cảm ấy đã để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm khảm Nguyễn Sáng. Là người con miền Nam tập kết ra Bắc, ông mang trong mình nỗi nhớ quê hương da diết, cùng lòng căm thù giặc đã được tôi luyện từ thời kháng chiến chống Pháp. Những cảm xúc đó tích tụ và dồn nén, để rồi được giải tỏa qua nghệ thuật, trong một tác phẩm giàu tính biểu tượng và chính trị: “Thanh niên thành đồng”.

Chất liệu và phong cách sáng tác

Nguyễn Sáng thực hiện tác phẩm này bằng chất liệu sơn mài, một chất liệu truyền thống Việt Nam, nhưng ông không ràng buộc mình trong lối thể hiện cổ điển. Thay vào đó, ông cách tân sơn mài theo hướng hiện đại, kết hợp các thủ pháp của hội họa phương Tây với bản sắc Việt. Trong “Thanh niên thành đồng”, ông sử dụng bút pháp mạnh mẽ, cô đọng hình khối, nhấn mạnh vào nét mặt, dáng đứng và thần thái của các nhân vật. Bảng màu chủ đạo là những gam màu nâu, đỏ son, vàng và đen – vừa trầm mặc, vừa dữ dội – giúp tăng chiều sâu biểu cảm của hình tượng nhân vật.

Tác phẩm không chỉ ghi lại chân thực khí thế đấu tranh của thanh niên Sài Gòn mà còn là một tuyên ngôn nghệ thuật đầy cá tính, phản ánh tư duy sáng tạo đặc sắc của Nguyễn Sáng – một trong những họa sĩ lớn của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam. “Thanh niên thành đồng” vừa mang tính sử thi, vừa giàu chất trữ tình, là sự kết hợp giữa lý tưởng cách mạng và cái tôi nghệ sĩ độc lập.